Samen met Joden de Bijbel lezen

Ik wil hier iets vertellen over twee groepen waarin we met Joden en christenen samen de Bijbel lezen. Dat gebeurt ook in allerlei andere verbanden, in dialoog­groepen, in cursussen, in meeleven en -lezen in de synagoge, in gesprekken. Maar in deze twee groepen gebeurt het samen-Bijbel-lezen op een bijzondere manier.

De Parasja-kring

Met ruim dertig deelnemers komen we maandelijks samen in het Rooms-katholieke Pontifical Institute. We behandelen per keer een parasja, een week-afdeling van de Tora. (De Tora wordt elk jaar helemaal gelezen; per week staat in elke synagoge hetzelfde gedeelte, de parasja, op het rooster.) We beginnen met twee inleidingen, van Joodse en christelijke kant, over een deel van de parasja. Daarna gaan we er in groepjes van twee of drie over doorspreken.

Dat is in het Jodendom een belangrijke manier van studeren. De kleine groep waarin je intensief brainstormt over een tekst – vaak aan de hand van een paar vragen – heet een chevroeta (daar zit het woord chaver in, in het Nederlands binnengekomen als gabber; chaver = vriend, makker, maatje). Stel je voor: een zaal die gonst van discussies in zulke groepjes. Daarin gaat het niet om dé uitleg of hét antwoord; er is plaats voor allerlei suggesties en associaties. Het werkt aanstekelijk; gedachten komen steeds meer los. En naderhand hoor je dan hoe andere groepjes nog weer heel andere dingen uit de tekst gehaald hebben. Inspirerend!

De Mattheüs-kring

De andere kring is kleiner, met acht à tien deelnemers. Het begon met dat ik zag dat de Interfaith Encounter Association (een koepel voor allerlei groepen waarin mensen van verschillende geloven en bevolkingsgroepen elkaar ontmoeten) ook een groep “Jews and Christians Study the Gospel of Matthew” aankondigde. Toen ik ernaar informeerde bleek die groep al jaren niet meer te bestaan – maar als ik zo’n groep wilde opstarten, dan graag. Die uitdaging ging ik graag aan. Op de aankondiging via een IEA-mailing kwamen diverse positieve reacties van Joodse zijde, mensen die graag met christenen over dit Evangelie wilden praten. Zelf heb ik een paar mensen van diverse christelijke geledingen persoonlijk uitgenodigd. Vanaf de eerste bijeenkomst waren alle deelnemers enthousiast.

In deze kleinere kring lezen we samen hardop een gedeelte van Mattheüs (één of twee hoofdstukken per keer). Daarna gaan we de kring rond: ieder geeft aan bij welke tekst hij/zij het grootste vraag- of uitroepteken zou willen zetten, en daar praten we dan over door. Het blijkt enorm boeiend en vruchtbaar om dat te doen met mensen vanuit heel verschillende achtergronden en perspectieven. We respecteren elkaar in de verschillende overtuigingen. Juist zo kan er van alles open en vrij op tafel komen. Zowel voor Joden als christenen is dat uitdagend en leerzaam.

Het Evangelie naar Mattheüs is daarbij een bijzondere uitdaging: het is het meest Joodse Evangelie – maar op een paar plekken klinkt het anti-Joods, of is het in elk geval zo uitgelegd (o.a. Mat. 23, 8:11-12, en vooral 27:25 heeft een triest spoor getrokken).

Open

In beide kringen gaan de Schriften open, en staan mensen open. Dat we er bepaald niet allemaal hetzelfde over denken en dat we heel verschillende benaderingen hebben is hier geen belemmering. Integendeel. Juist daardoor verwachten we er des te meer van!