De chassidische gemeenschap
Nieuwsuur
In het Tv-programma Nieuwsuur werd onlangs melding gemaakt van de pijnlijke tegenstelling tussen Joden en Palestijnen in Jeruzalem. Vanwege de ethnische en religieuze verschillen leven ze gescheiden en kunnen ze de weg van de vrede niet vinden. Een nieuwe oplaaiende golf van geweld brengt nog meer verwijdering tot stand dan er al was. Als mensen samen eensgezind de stad bewonen, zonder het eigene op te geven en te assimileren, lijkt niet mogelijk.
In het programma werd echter in één adem nog een pijnlijke tegenstelling in Jeruzalem ter sprake gebracht. Nu binnen het joodse volk zelf, tussen de chassidiem (ultra-orthodoxen) en de seculiere Joden. De niet-religieuze Joden vertrekken uit Jeruzalem en gaan in een stad als Tel Aviv wonen omdat de chassidiem steeds meer stadswijken overnemen. Hun strikte leefwijze vormt voor de seculieren een belemmering om een eigen invulling aan het leven te geven. Als Joden samen eensgezind de stad bewonen, zonder het eigene op te geven en te assimileren, lijkt niet mogelijk.
De chassidiem
Wie zijn toch die chassidiem? De chassidische stroming ontstond in Polen in de eerste helft van de achttiende eeuw onder rabbi Israël ben Eliëzer (1698-1760). Zijn naam Baäl Sjem Tov (Meester van de Goede Naam) wordt vaak afgekort tot Besjt. Hij verkondigde een blijmoedige en mystieke interpretatie van het jodendom die velen aansprak. Daarnaast benadrukte de Besjt de gelijkheid van alle Joden, arm of rijk, geschoold of ongeschoold.
De chassidische leer is gebaseerd op het principe dat God alomtegenwoordig is in elk facet van de schepping. Alle dingen worden daarom onder dankzegging aan God aanvaard.
Een tweede principe is de permanente relatie tussen God en de mens. Vroom leven is essentieel, net als het streven naar devekoet, het ‘aankleven’ of de ‘nadering’ van God. Devekoet is een staat van extase waarin contact met God wordt gemaakt. Dit kan onder meer via intens gebed, waarbij kavana (toewijding, gerichtheid) van groot belang is.
Chassidische joden streven ernaar de 613 geboden en verboden uit de Tora met de grootste perfectie en toewijding uit te voeren. Hierbij staat het gebod om God in vreugde te dienen voorop. De chassidiem uiten dit in diepgaand gebed, extatische dans, zang en muziek, en in de opgewekte sfeer die zo typisch is voor de chassidische bijeenkomsten.
Ten aanzien van noties als goed en kwaad kent de chassidische leer elementen die voortkomen uit de joodse mystiek. Volgens het chassidisme is alles in oorsprong ten goede geschapen en zal alles zich uiteindelijk ten goede keren. Ieder mens bezit goede en kwade neigingen. De kwade moeten ten goede worden gekeerd door een onafgebroken innerlijke strijd, ter voorbereiding op de komst van de Messias (de gezalfde) die de eindtijd zal inluiden.
Chassidiem verwachten dat een van hun rebbes, die afstamt van koning David, zich als de Messias bekend zal maken als de tijd daar is.
Joods Antwerpen
De meest nabijzijnde grote chassidische gemeenschap treffen we aan in Antwerpen. In Museum Sjoel Elburg wordt in de tentoonstelling ‘Sjtetl in de stad’, Antwerpen door de lens van Dan Zollmann, het leven van de chassidiem op indrukwekkende wijze zichtbaar gemaakt. De tentoonstelling duurt nog tot 7 maart 2015.
drs. Kees van den Boogert
Verbonden jrg. 59 nr. 1 (jan. 2015)
www.kerkenisrael.nl/verbonden